بررسی وجود روند در پارامترهای جریان رودخانه ها (مطالعه موردی: استان گلستان و استان سیستان و بلوچستان)

شناخت شرایط آب و هوائی و چگونگی بروز فراسنج¬های عمده آن یعنی دما و بارندگی در درازمدت و در یک محل، نمایه¬های تعیین کننده اقلیم آن محل می¬باشند. آب به عنوان یکی از مهم¬ترین و در عین حال یکی از گرانبهاترین عوامل زیست، همیشه مطرح بوده که تنها منبع تامین کننده آن برای ادامه حیات موجودات زنده و بخصوص انسان ریزش¬های جوی است. تغییرات اقلیمی ممکن است در مقیاس جهانی و منطقه¬ای برای منابع آب یک خطر باشد. به همین دلیل تحقیق در مورد وضعیت منابع آب به خصوص رودخانه¬ها مهم است. تحقیقات کلی در جهان تغییرات زیاد در بارندگی و جریان در رودخانه¬ها نشان می¬دهد. اهمیت مقادیر بارش و تغییرات آن به خصوص در کشور ما که در ناحیه خشک و نیمه خشک جهان قرار دارد بر هیچ کس پوشیده نیست. شواهدی وجود دارد که نشان می¬دهد تغییر اقلیم با افزایش دما و تغییرات بارندگی مرتبط است. دما در کنار بارش از مهم ترین عناصر اقلیمی محسوب می¬گردد که در تعیین نقش و پراکندگی دیگر عناصر اقلیمی نیز موثر است. دما در چرخه¬های طبیعی و به ویژه چرخه آب و انرژی دارای اهمیت بنیادی است، لذا بر فعالیت¬های انسان و فرآیندهای طبیعی هر ناحیه تاثیر خواهد داشت. بنابراین تغییرات آن در مدیریت و برنامه¬ریزی محیطی عامل بسیار مهمی به شمار می¬رود. با توجه به آنچه گفته شد شناخت رفتار دما و بارش و روابط آن در جای جای کره زمین از اهمیت شایان توجهی برخوردار است. در این تحقیق سعی می¬شود، عناصر دما، بارش و دبی استان گلستان و استان سیستان و بلوچستان بررسی گردد و چشم¬اندازی از رفتار آینده این سه عنصر مهم اقلیمی ارائه شود.در این تحقیق به منظور شناخت وجود یا عدم وجود روند، ابتدا داده¬های، میانگین دمای متوسط، دمای حداقل و دمای حداکثر ایستگاه سینوپتیک و هم¬چنین دبی متوسط، دبی حداقل، دبی حداکثر و دبی پیک و بارندگی، مورد آزمون همگنی، کیفیت سنجی و بازسازی قرار گرفت. طول دوره آماری برای داده¬های سالانه و ماهانه بارش، دمای متوسط، دمای حداقل، دمای حداکثر، دبی متوسط، دبی حداقل، دبی حداکثر و دبی پیک 30 سال و از سال (1389-1360) می¬باشد. آزمون روند با دو روش ناپارامتری من¬کندال و اسپیرمن انجام شد. میزان تغییرات روند پارامترهای بارش، دمای متوسط، دمای حداقل، دمای حداکثر، دبی متوسط، دبی حداقل، دبی حداکثر و دبی پیک در سری¬های زمانی در طول دوره 30 ساله در سطح اطمینان 95 و 99 درصد به دست آمد. در این تحقیق، هر استان به 4 منطقه تقسیم شد و در مجموع در هر استان، آمار 9 ایستگاه بارندگی، 7 ایستگاه سینوپتیک و 7 ایستگاه هیدرومتری مورد بررسی قرار گرفت. در بعضی مناطق نتایج روند معنی¬داری را در بارش، دمای متوسط، دمای حداقل، دمای حداکثر، دبی متوسط، دبی حداقل، دبی حداکثر و دبی پیک سالانه و ماهانه نشان داد، البته مشخص شد که دما و بارش تاثیر کمتری روی دبی داشته است. ولی از بین این مناطق در 7 منطقه بین کاهش بارش و افزایش دما و کاهش دبی ارتباط وجود داشته و در دیگر مناطق ارتباطی بین تغییر بارش، دما و دبی وجود ندارد. در بررسی 30 سال آمار ایستگاه¬های هر منطقه مشخص شد که دبی سالانه استان گلستان با استفاده از آزمون اسپیرمن دارای روند بوده و حدود 42.85 درصد روند در سال در ایستگاه¬ها دیده شده است. و همچنین روند دمای حداکثر سالانه استان سیستان و بلوچستان با آزمون اسپیرمن حدود 57.15 درصد در سال بوده است.